حکمتی از سعدی به اهتمام حسین الهی قمشه ای!

تا نیک ندانی که سخــــن عیــنِ صواب است

باید که به گفتن دهن از هم نگشایی

گر راست سخن گویی و دربند بمانی

به زانکه دروغت دهد از بند رهایی

گلستان

سخن سعدی در این مقام با سخن دیگر او که گفت دروغ مصلحت آمیز ، به از راست فتنه انگیز، در تعارض نیست: گاهی دروغی هست که فتنۀ ناحقی را فرو می نشاند و راه بر ظلمی می بندد و مصلحت در آن است که گفته شود. اما نه مصلحت و منافع گوینده، مانند عموم دروغها. بلکه باید به نفع حق و مصلحت خیر باشد و اگر دروغ در جهت حفظ مصالح شخصی و ناحق است. کار شیطان است و باید از آن پرهیز کرد. اشاره سعدی در اینجا ناظر به اینگونه دروغهاست.

بر گرفته از کتاب " مائده های فرهنگی "